Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου - Δελτίο Τύπου για τη συλλογή της ρίγανης.

Αργοστόλι, 02.08.2010

Αρ. Πρωτ.: 205

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου οργάνωσε εκδήλωση ενημερωτικού χαρακτήρα στις 18 Ιουλίου 2010, με θέμα τις ορθές πρακτικές συλλογής του αρωματικού φυτού της ρίγανης, καθώς έχουν παρατηρηθεί κατά τα προηγούμενα έτη περιστατικά εκρίζωσης μεγάλων ποσοτήτων φυτών. Η εκδήλωση, για την οποία καταγράφηκε μεγάλο ενδιαφέρον, πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του Φαγιά του όρους Αίνος και οι συμμετέχοντες σε αυτή, είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τις ιδιότητες του φυτού, τις χρήσεις του, τον τρόπο συλλογής και αποξήρανσής του, καθώς και για τις απειλές που αντιμετωπίζει.

Όσοι ενδιαφέρονται, και δεν είχαν την ευκαιρία συμμετοχής, μπορούν να ζητήσουν πληροφορίες από την κ. Β. Καραγιάννη, Γεωπόνο του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Κούταβου ή στο τηλέφωνο 26710-29258. Η εκδήλωση αποτελεί την πρώτη από μία σειρά που προγραμματίζει ο Φορέας μας, με σκοπό τη γνωριμία με τα φαρμακευτικά – αρωματικά φυτά της Κεφαλονιάς και τις χρήσεις τους.

Όσον αφορά στη ρίγανη, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

Συλλογή-Αποξήρανση

Η ρίγανη συλλέγεται κατά την περίοδο της ανθοφορίας του φυτού. Το τμήμα του φυτού, το οποίο συλλέγεται είναι οι ανθοφόροι βλαστοί της. Αυτοί κόβονται σε απόσταση περίπου 5-7 εκατ. πάνω από το έδαφος, ώστε να αποφευχθεί το ξερίζωμα του φυτού. Για την αποτροπή της εκρίζωσης, είτε των βλαστών, είτε ολόκληρων των φυτών, χρησιμοποιούμε πάντα ψαλίδια. Η ρίγανη αναπαράγεται τόσο με παραφυάδες όσο και με σπέρματα. Για το λόγο αυτό φροντίζουμε να μην αφαιρούνται όλοι οι ανθοφόροι βλαστοί από κάθε φυτό, αλλά να παραμένουν 1-2, προκειμένου να διασφαλιστεί ο πολλαπλασιασμός του, μέσω των σπερμάτων που θα παραχθούν και θα δώσουν νέα φυτά το επόμενο έτος. Είναι προτιμότερο επίσης να συλλέγουμε τους βλαστούς μετά την περίοδο της διασποράς των σπερμάτων. Αν κατά τη συλλογή εκριζώνουμε τα φυτά, αυτά δεν αντικαθιστώνται, με αποτέλεσμα η ρίγανη να απειληθεί άμεσα με εξαφάνιση από την περιοχή. Επίσης, δεν αποψιλώνουμε ποτέ μια περιοχή, αλλά αφήνουμε πάντα τμήματά της χωρίς να τα συλλέξουμε, έτσι ώστε να υπάρξει η δυνατότητα να καλυφθούν οι κενές περιοχές με νέα φυτά.

Συλλέγουμε μικρές ποσότητες, επαρκείς μόνο για προσωπική χρήση. Η συλλογή μεγάλων ποσοτήτων προϋποθέτει, άλλωστε, άδεια από την οικεία Δασική Υπηρεσία ή άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες.

Οι βλαστοί της ρίγανης δεν θα πρέπει να συλλεχθούν υγροί ή σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Η ρίγανη θα πρέπει να συγκεντρώνεται σε υφασμάτινους σάκους, καλάθια ή χάρτινα κουτιά, ώστε να αναπνέει και να αποφεύγεται ο μηχανικός τραυματισμός της, μέσω της άσκησης πίεσης. Τα παλαιά φύλλα (κίτρινου ή καστανού χρωματισμού) θα πρέπει να απορρίπτονται, όπως και αυτά, τα οποία είναι τραυματισμένα, εξαιτίας προσβολής από ασθένειες ή έντομα.

Η αποξήρανση της ρίγανης θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Η χρησιμοποίηση ακατάλληλων μεθόδων για την απομάκρυνση της μεγάλης ποσότητας υγρασίας του υλικού έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της γεύσης και του χρώματός της, το οποίο μετατρέπεται σε καστανό ή σε μαύρο σε μικρό χρονικό διάστημα. Τα ανωτέρω έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση της ποιότητας.

Οι βλαστοί της ρίγανης μπορούν να ξηρανθούν είτε απλώνοντάς τους αραιά πάνω σε εφημερίδα ή σε ύφασμα σε καλά αεριζόμενο δωμάτιο και αναστρέφοντάς τους κατά διαστήματα, είτε ομαδοποιώντας τους βλαστούς σε μικρά ματσάκια, τα οποία δένουμε και τα κρεμάμε σε σκιερό, δροσερό και καλά αεριζόμενο δωμάτιο. Με τη διαδικασία αυτή επιτρέπεται η κυκλοφορία του αέρα και διατηρείται το άρωμα του φυτού. Η άμεση έκθεση στο φως του ήλιου δεν συνίσταται αφού συχνά προκαλεί λεύκανση των φύλλων.

Όταν το υλικό θα έχει αποξηραθεί πλήρως, τρίβουμε τα κλαδάκια και τα συγκεντρώνουμε σε γυάλινα βάζα. Αυτά, αν τοποθετηθούν κλειστά σε σκιερό μέρος, μπορούν να διατηρηθούν για αρκετά χρόνια. Εάν η αποξήρανση είναι σωστή, θα έχει διατηρηθεί το πράσινο χρώμα και το πλούσιο άρωμα του φυτού.

Κίνδυνοι

Ως ένα βαθμό, η συλλογή των βλαστών της ρίγανης είναι ευεργετική για το φυτό. Το ψαλίδισμα και η συλλογή μόνο μερικών ανθοφόρων βλαστών αυξάνει την διάρκεια της ζωής του φυτού και το βοηθά στο να αναπτύσσονται οι πλάγιοι βλαστοί.

Παρά την αφθονία του αυτοφυούς φυτού της ρίγανης σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και το γεγονός ότι μέρος των αναγκών της αγοράς καλύπτονται από την αύξηση της καλλιέργειάς της, τα τελευταία έτη η ζήτηση για ρίγανη και ριγανέλαιο αυξάνονται συνεχώς με αποτέλεσμα να παρατηρείται η υπερ-συλλογή του φυτού. Ήδη υπάρχουν αναφορές από περιοχές, όπου παλαιότερα η ρίγανη υπήρχε σε αφθονία και σήμερα έχει πλέον εξαφανιστεί από εκεί. Οι πρακτικές που οδηγούν στην εξαφάνιση του πληθυσμού ενός αρωματικού/φαρμακευτικού φυτού από μία περιοχή είναι η εκρίζωση των φυτών του και η υπερ-συλλογή του, δηλαδή η συλλογή περισσότερης ποσότητας από εκείνη, την οποία μπορεί να αποδώσει η περιοχή.

Τρέχουσα Κατάσταση

Ο κίνδυνος που μπορούν να διατρέξουν τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά εξαιτίας της υπερ-συλλογής τους και των μη συμβατών τρόπων συλλογής τους έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατα ληφθείσα απόφαση από το Νομάρχη Λέσβου με την οποία επιτρέπεται η κοπή και συλλογή της ρίγανης για οικιακή χρήση και εμπορία με την προϋπόθεση ότι γίνεται μόνο μετά την ανθοφορία της και συγκεκριμένα μετά την 10/07/2010, δεν γίνεται εκρίζωση του φυτού και δεν αφαιρούνται όλοι οι βλαστοί από κάθε φυτό, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο πολλαπλασιασμός του (Αριθμ. Απ. 7884/4.6.2010).

Οι εικόνες ολοκληρωτικές καταστροφής πληθυσμών περιγράφονται τελευταίως από ολοένα και περισσότερες περιοχές, όπως από το δάσος του Σκάρου στη Λευκάδα και από την περιοχή του όρους Αίνου στην Κεφαλονιά. Σε άλλες περιοχές, όπως στην Κέρκυρα οι πληθυσμοί της ρίγανης έχουν μειωθεί σημαντικά, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, εξαιτίας των ψεκασμών που πραγματοποιούνται σε ελαιώνες.

Σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα της υπερ-συλλογής σε μία περιοχή προκύπτουν μετά τη διάνοιξη νέων δρόμων, οι οποίοι οδηγούν σε προηγουμένως μη προσβάσιμες περιοχές. Η καλλιέργεια της ρίγανης μπορεί να αντιμετωπίσει μελλοντικά την ολοένα και αυξανομένη ζήτησή της. Παραδείγματα οργανωμένων καλλιεργειών υπάρχουν σήμερα από τις περιοχές των Τρικάλων, της Καρδίτσας και της Κρήτης.

Προτεινόμενα Μέτρα

• Να γίνει ευρύτερη ενημέρωση του κοινού για την προστασία και διατήρηση των φυτών,
• Να ληφθεί ομόφωνη απόφαση από τις τοπικές αρχές για την προστασία των τοπικών αρωματικών φυτών,
• Να υπάρχει συντονισμένος έλεγχος από τις τοπικές αρχές κατά την περίοδο της συλλογής για τυχόν παραβάσεις.

Η Πρόεδρος του Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Αίνου
Γεωργία Καμάρη
Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πατρών