Στη Σάμη και ιδιαίτερα στα χωριά της Κεφαλονιάς διατηρούνταν έως πριν λίγα χρόνια οι «Λαϊκές Αποκριές». Κύριο μέρος των εκδηλώσεων ήταν οι χοροί και οι λάσκες θεατρικές παραστάσεις που διασκέδαζαν τον κόσμο. Οι παραστάσεις αυτές παίζονταν εξολοκλήρου από άνδρες, όπως συνέβαινε και με το χορό από τις καντρίλιες, δηλαδή τους γυναικείους ρόλους τους υποδύονταν κάποιοι άνδρες.
Αγαπημένα «θεατρικά» ή μέρος από θεατρικό έργο που ανέβαζαν ήταν η κονταρομαχία από τον «Ερωτόκριτο» του Βιτζέντζου Κορνάρου, ή ο «Τάσος και η Γκόλφω», ακόμη και θέματα από ιστορικά δράματα ,όπως ο «Αθανάσιος Διάκος».
Ο χορός με τα παλιά παραδοσιακά γιλεκάκια και τις φουστανέλες, επίδραση από τους μετανάστες Έλληνες, τους κυνηγημένους από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας που κατάφυγαν στο νησί μας, είχε τη πρώτη θέση. Τόσο οι κεφαλλονίτικοι χοροί όσο και κάποιοι ευρωπαϊκοί, όπως τα βαλς και τα ταγκό, οι πόλκες και οι μαζούρκες, αλλά και οι καντρίλιες ήταν απαραίτητο να τους γνωρίζει ο βιολιτζής και οι άλλοι οργανοπαίχτες της ορχήστρας. Με αυτές τις διασκεδαστικές εκφράσεις πορεύτηκε η παράδοση του καρναβαλιού στο νησί μας.
Σήμερα έχουν παραμεριστεί και χαθεί αυτός ο τρόπος διασκέδασης και ως κατάλοιπο εκείνης της εποχής διατηρείται η παρουσία της ορχήστρας και γενικά του χορού, που πήρε πάνω του το βασικό στοιχείο της χαράς. Φυσικά, σήμερα η ορχήστρα έγινε έντεχνη και εκτόπισε τον παλιό πρακτικό τρόπο παιξίματος και τα παραδοσιακά ποιμενικά όργανα που συνόδευαν τη φωνή και το χορό των χορευτών.
Μια από τις θεατρικές παραστάσεις που άφησαν εποχή και απετέλεσε τον κορμό καρναβαλιού στη Σάμη ήταν «Ο Τάσος και η Γκόλφω». Σε τοπική εφημερίδα συναντάμε το ποίημα του Δημήτρη Σ. Δελλαπόρτα που ποιητικά μας εξιστορεί το πώς έγινε αυτή η θεατρική παράσταση.
Το καρναβάλι στην Σάμη
Στην Σάμη η διασκέδασις είχεν επιτυχίαν.
Το καρναβάλι πέρασε με άκραν ησυχίαν.
Κόσμος πολύς μαζεύτηκε να δη τής μασκαράδες
και όλοι να γλεντήσουνε μ’ αυτούς τούς Μουζακάδες,
Εκάμαν το ειδύλλιον πέρα εκεί, την Δέσπω,
και την πραγματικότητα ενόμιζα πως βλέπω.
Είχον αράπη τέλειον , που τίποτα δεν χάνει,
τοις πάσι τον γνωστότατον, τον Μιχαλάτον Γιάννη.
Είχαν και έναν γιατρό στο καρναβάλι οι φίλοι
τον φίλτατον κι αγαπητόν Μερκούρη τον Βασίλη.
Πού σώλεγε στο κρύωμα καθάρσιο να πάρης!
Με άλλα λόγια δηλαδή να σκάσης να κρεπάρης.
Γλέντα πολλά εκάμανε που πηγαίνανε αντάρα.
Έπαιξ’ ωραία το βιολί καθώς και η κιθάρα.
Αλλ’ απ’ εδώ με άσματα, αλλ’ από ‘ κει γελώντες.
Κι’ εκάμανε την πρώτη εκεί οι φίλτατοι μωλιώτες.
Είχανε κι’ άλλον’ κει γιατρό πούχε μαγάλη χάρι,
π’ αν δεν λανθάνω, κάποτε τον είχα δη τσαγκάρη.
που αν επήγαιν’ ασθενής καλά να τόνε κάμη
του συνηστούσε δίαιτα να γίνη σαν καλάμι!
Το δράμα επαρέστησαν την «Γκόλφω και τον Τάσο»,
που έτυχε να τους ιδώ κι ‘εγώ να τους θαυμάσω.
Ο Τάσος υπεκρίνετο από τον Λεωνίδα,
οπού την τόση τέχνη του σε άλλονε δεν είδα.
Τον Θανασούλα , πούτανε όλο χαρά γιομάτος,
τον υπεκρίνετο καλά ο Ντίνος Κοσμετάτος.
Κι’ αυτός ο Ζήσης το θεριό, και με μεγάλη χάρι
στο δράμα υπεκρίνετο από τον Αρτελάρη.
Ωραία εγλεντήσανε σ’ αυτές τής μασκαράδες.
Επαίζανε θαυμάσια το δράμα οι Πουλάδες.
Σε κάθε βόλτα του χορού ροδέλες επετούσαν
κι’ επαίξανε πολύ καλά κι ‘ αυτοί την «Αρετούσαν».
Είχαν κι’ αυτοί έναν γιατρό πούταν πεπαιδευμένος,
κι’ από τούς τρόπους νόμιζες πως ήτανε σπουδασμένος.
Αυτός περνάει στην σπουδή Βαγγέλη και Βασίλη
και συνιστά για φάρμακο πάντα το χαμομίλι!
όταν τελείωσαν όλ’ αυτά όλοι κι’ η μασκαράδα
τετράδες εσχημάτησαν και μπήκαν στην αράδα.
Και τότε διελύθησαν εν ησυχία πλήρει
και έτσι ετελείωσε το τρελλοπανηγύρι.
Δημήτρης Σ. Δελλαπόρτας
Πηγή: Εφημερίδα «Εληά», αρ. φυλ. 280, 20/3/1926, και αρ. φυλ 203, 13-3-1926
Κείμενα - Παρουσίαση: Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
πηγή: http://www.kefalonitis.com/index.php?categoryid=38&p2_articleid=332
Οι φωτογραφίες που ακολουθούν, καθώς και ο σχολιασμός, είναι από την συλλογή του Τάσου Καβαλλιεράτου. (www.vlahatasamis.blogspot.com, καθώς και στο Facebook, όπου υπάρχουν και ονόματα των εικονιζόμενων)
Μετά από μάσκαρα στο καφενείο του Αρτελάρη στη Σάμη 1966. Δεύτερος από αριστέρα ο "γιατρός". Στις μάσκαρες που γινόντουσαν στο χωριό υπήρχε πάντα ο "γιατρός" και οι "αράπηδες". Ο ρόλος τους ήταν να πιάνουν από τους παρευρισκόμενους ... πελάτες... για το γιατρό. Ο γιατρός, όταν τους εξέταζε, για φάρμακο τους έδινε ένα κουκί για χάπι και ένα ποτήρι ούζο για συρόπι!!! Ο γιατρός έμπαινε στο χώρο που γινόταν η μάσκαρα καθισμένος ανάποδα σ' ένα γάιδαρο συνοδευόμενος από τους αράπηδες! Πολλές φορές στα πλαίσια της μάσκαρας οι κάτοικοι του χωριού ανέβαζαν θεατρικό έργο που έπαιζαν οι ίδιοι! Θρυλική έχει μείνει η παράσταση της Αΐντας που ανέβηκε στα Παλιά Βλαχάτα πριν το σεισμό του '53.
Καθαρή Δευτέρα στην Σάμη την δεκαετία του '70. Κιθάρα Ευθύμιος Καλδαρας, Βιολί Κωστάκης Αρτελάρης, Ακορντεόν Ανδρέας Τουλάτος. Στα ντραμς πιθανότατα ο γιος του Κωστάκη, Μάκης Αρτελάρης. Όρθιος πάνω από τον κιθαρίστα ο Διονύσης Αντωνάτος-Καραμπας...
Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον Τάσο Καβαλιεράτο, που ποιεί πολιτισμό με τις φωτογραφίες. Φέρνει στη μνήμη μας μια εποχή που πέρασε ανεπιστρεπτί.
ΑπάντησηΔιαγραφήmajor arx