Ουτοπία στην
εξουσία
Σταύρος Αντύπας
Η ασφυκτική
συγκυρία που βιώνει ο τόπος τα τελευταία πέντε χρόνια, ανέδειξε πέραν της
κριτικής για όσα τη δημιούργησαν, την ανάγκη ολοένα και περισσότερης συμμετοχής
της κοινωνίας, στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Η εποχή, άλλωστε, που
θιασώτες κεντρικών πολιτικών διευθετήσεων, καθήλωσε μεγάλα τμήματα της στην
πολιτική αδράνεια και την κοινωνική αεργία, έχει παρέλθει οριστικά. Στα ερείπια
λοιπόν μας χώρας που προσπαθεί να συντονίσει τα βήματα της με την ανάγκη των
ανθρώπων για απλή επιβίωση, το όραμα για αμεσότητα στη λήψη των αποφάσεων, για
διεύρυνση της συμμετοχής και ανάληψη πολιτικών δράσεων, καθίσταται εξίσου
επιτακτικό και ακόμη πιο ουσιαστικό από την όποια διατυπωμένη - συχνά
επικοινωνιακή και μόνο - αγωνία για κατάργηση των πολιτικών εκείνων θώκων και
αξιωμάτων, που έφεραν μια ολόκληρη χώρα σε συνθήκες ανθρωπιστικής πλέον κρίσης
και της αντικατάστασή τους από συλλογικές, πλειοψηφικές και
αμεσο-αντιπροσωπευτικές διαδικασίες, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων.
|
Όστρακο με το όνομα του Περικλή. Στην αρχαία Αθήνα, επίσης, τέτοια όστρακα χρησιμοποιούνταν και ως ψηφοδέλτια ιδίως σε ψηφοφορίες για εκτοπισμούς πολιτών τους γνωστούς οστρακισμούς ή εξοστρακισμούς, που ο θεσμός αυτός επεκτάθηκε αργότερα σ΄ όλο τον ελλαδικό χώρο. (Πηγή: wikipedia.org) |
Ιστορικά και
μόνο, ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης, ήρθε να μεταφέρει στην πολιτική και
αργότερα συνταγματική διάρθρωση, την αμυντική κυρίως ανάγκη των ανθρώπων, να
δημιουργούν πόλεις, γειτονιές, ομάδες, παρέες, μέσα από τις οποίες και κυρίως
μέσα από την εσωτερική τους συνοχή, η προστασία από κάθε είδους, μεγέθους και
φύσεως επιβολή, θα τύχαινε μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας, απορροφώντας
κοινωνικά με τη μέθοδο της διασποράς και της αλληλεγγύης, τις όποιες συνέπειες
εθνικών, πολιτικών και κοινωνικών καταστροφών. Και έτσι πραγματικά, έγινε.
Σήμερα, στο
σταυροδρόμι της πιο κρίσιμης στη σύγχρονη ιστορία, συγκυρίας, αναβίωσε και
συνεχίζει να αναβιώνει, ακριβώς αυτή η
ενστικτώδης και γονιδιακά πλέον
καταγεγραμμένη αγωνία της κοινωνίας, να αντιμετωπίσει δηλαδή από κοινού, συλλογικά και αλληλέγγυα, τον εκσκαφέα που
ετοιμάζει την οικονομική και σχεδόν βιολογική της θανή. Κι επειδή, οι αιρετοί αντιπρόσωποί της, σε
αρκετές περιπτώσεις αρκέστηκαν στο ρόλο των μαυροφόρων συνοδών μιας
διαγεγραμμένης εξοδίου ακολουθίας, ήρθε η στιγμή, η νεκρική πομπή της αδράνειας
και συχνά της μιζέριας, να αλλάξει πορεία ακριβώς λίγο πριν τη στροφή και να
αναζητήσει στα βάθη της ιστορίας της και για το μέλλον των παιδιών της, ένα νέο
όραμα, συμμετοχής-δράσης-χειραφέτησης, αρχικά σε επίπεδο,
γειτονιάς-κοινότητας-πόλης-νησιού και - γιατί όχι - στη συνέχεια και σε
κεντρικό επίπεδο. Παραμερίζοντας αρχικά και κατα απόλυτη προτεραιότητα, τις
σκόπιμες άνωθεν, διαιρετικές εντολές για διάσπαση αυτού που πραγματικά κάθε
εξουσιαστικό σύστημα φοβάται, δηλαδή της κοινωνικής συνοχής και συσπείρωσης.
Στην αναγκαία αυτή πορεία, τα εμπόδια σίγουρα είναι πολλά
και πάσης φύσεως. Τα Καλλικρατικά σύνδρομα διάρθρωσης κεντρικών και τοπικών
εξουσιών, όπως και η πολιτική υπόσχεση για μελλοντική νομοθετική τους (και
μόνο) κατάργηση, κρατούν το όραμα μιας εναλλακτικής κυριαρχικής εξουσίας,
καθηλωμένο σε παλαιοκομματικά συστήματα πελατειακού και παραγοντικού χαρακτήρα.
Τη στιγμή μάλιστα, που η κοινωνία αυτο-οργανωμένα, συλλογικά και κινηματικά, θα
μπορούσε ήδη να καταργήσει στη πράξη και όχι στα χαρτιά τις συστημικές
αγκυλώσεις, ενσωματώνοντας στη πολιτική λειτουργία της, κινήσεις, ομάδες και
κινήματα που δρουν αποσπασματικά και συχνά σπασμωδικά, όχι όμως και μεθοδευμένα
ή αποτελεσματικά. Εάν δηλαδή, παράλληλα με τα αυτοφυή αυτά κινήματα, η ίδια η
κοινωνία και οι άνθρωποι που τα αποτελούν, προχωρούσαν σε άμεσες και
αντιπροσωπευτικές διαδικασίες, ανοικτές συνελεύσεις, συμβούλια γειτονιάς ή
κοινότητας και στη «θεσμοποίηση» της παρουσίας τους, τότε κανένας πολιτικός
εργολάβος δεν θα έβρισκε χώρο να σταθεί (εμπόδιο) και πεδίο (δόξης) να
δραστηριοποιηθεί. Για να συμβεί αυτό, δεν απαιτείται η αναμονή μιας νομοθετικής
ρύθμισης που δεν θα έρθει ποτέ από ένα πολιτικό σύστημα που στη τελευταία φάση
της παρακμής του φοβάται ακόμη και τον ίδιο τον εαυτό του, θα έρθει όμως ή
μάλλον μπορεί να έρθει, όταν η κοινωνία αποκτήσει την πολιτική βούληση να
εγκατασταθεί στις διαδικασίες εκείνες που έμμεσες προς το παρόν θα μετατραπούν
σε δυναμικές, άμεσες, συλλογικές και δραστικές. Και για να συμβεί αυτό,
απαιτείται απλά ένα απλό(ικό) όραμα.
Ο δρόμος για τις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές δεν
είναι μεγάλος, δεν είναι όμως και μικρός. Λίγο πριν την αφετηρία, προκαλεί την
πολιτική αλλά και κοινή λογική, το σχήμα μιας διαλυμένης οικονομικά και
πολιτικά χώρας κι ενός λαού σε βαθιά κρίση, που ταυτόχρονα οφείλουν επί τιμή να
προεδρεύσουν στα σαλόνια της ευρωπαϊκής ανοργασμικής ολοκλήρωσης. Έξω από τις πόρτες της, μια κοινωνία που
κοπιάζει να επιβιώσει και μέσα από αυτές, ένα ολόκληρο υπερκρατικό σύστημα
οικονομικού δεσποτισμού που διαφεντεύει δείκτες, αριθμούς, παραδόσεις, έθνη,
λαούς, κοινωνίες και κράτη.
Οι ακολουθούμενες πολιτικές που διαθλώνται από τις επιμέρους
των κρατών εξουσίες και διαπερνούν στο κοινωνικό ιστό, χωρίς κανένα εμπόδιο,
διαπραγμάτευση ή αντίσταση, το μόνο που απομένει για να αποκρουστούν, είναι η
ίδια η κοινωνία. Όχι ένα, αλλά πολλά «Γαλατικά χωριά», που με αίσθημα της
ευθύνης και του ρόλου τους, θα δημιουργήσουν αυτόματα και αυτοοργανωμένα τις
απαραίτητες δομές και διαδικασίες, για μια άλλη διοίκηση, άλλη πολιτική, άλλη
πορεία. Η αλληλεγγύη των ανθρώπων, η κοινωνική συνοχή, το τοπικό ιδίωμα, η
ανθρώπινη ευαισθησία, η έκφραση και η δημιουργία, μόνο σε μικρές (των Ελλήνων)
κοινότητες, μπορούν να αποκτήσουν σάρκα και οστά.
Αρκεί για μια ακόμη φορά, να μην εγκαταλείψουμε τις τύχες ή
τις ατυχίες μας στις μεγάλες του έθνους σχολές πολιτικών παραγόντων, αλλά
συλλογικά, συσπειρωμένα και δυναμικά, επιχειρήσουμε το κίνημα και το όραμα μιας
άμεσης, συλλογικής και ξεκάθαρης αυτοδιοίκησης, να το εγκαταστήσουμε μέσα από
τους δρόμους, τις γειτονιές και τα χωριά, στις δομές μιας διοίκησης που
ιστορικά και πολιτικά πηγάζει από το λαό
και ασκείται γι αυτόν και όχι εις βάρος ή ερήμην του. Χωρίς μεγάλα ονόματα και
πηγαίους τίτλους, με μόνη δύναμη τη δύναμη των πολλών, τη διακριτικότητα των
ανωνύμων, την ορμητικότητα των νέων, την
φαντασία των ανειδίκευτων, την ουτοπία μιας (τελικά) νίκης. Αυτά και τίποτα
περισσότερο σε μια μάχη που πλησιάζει και που δεν πρέπει να χαθεί.
Αφιέρωμα: Τοπική Αυτοδιοίκηση